Skip to main content

ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੋਗਾ ਕਾਂਡ ਅਤੇ ਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਹੋਈ ਸਜਾ


ਮੁਲਕ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦੇਣ ਅਤੇ ਮਿਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਲਮਾਨ ਵੀ ਇੱਕ ਸੀ।ਟੀਵੀ 'ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਜੱਫ਼ੀਆਂ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਵਾਲੇ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਇਹ ਵੀ ਉਹ ਵੇਲਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਲਮਾਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਹੇਠਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦਰੜ ਦੇਣ ਦਾ ਕੇਸ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਦੌਰ ਵੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ 'ਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ 2002 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਬਾਬਤ ਕੇਸ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ।  ਖੈਰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਲਮਾਨ ਨੇ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਤੰਗ ਵੀ ਉਡਾਈ ਸੀ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸਲਮਾਨ ਖਾਨ ਰਲ ਕੇ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਂਦੇ ਹੋਏ
ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਹ ਸੁਆਲ ਨਾ ਤਾਂ ਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਝੱਲ ਰਹੇ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਪਤੰਗ ਕਿਉਂ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨਾ ਹੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਕਤਲ ਕਰਨ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਸਹੇੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਬੰਦੇ ਨਾਲ ਜੱਫ਼ੀਆਂ ਕਿਉਂ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ? ਖੈਰ! ਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਸਜਾ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੈ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕਿ ਸਜਾ ਕਿਉਂ ਹੋਈ। ਕਈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਦੁਖੀ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਤਾਰਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਸ਼ਕ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਨੂੰ ਸਲਮਾਨ ਦੀਆਂ ਸੈੱਟ 'ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਇਹੀ ਲੋਕ ਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਦਬੰਗ ਖਾਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ਼ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਣ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਣਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਵੀ ਪਾਇਆ ਹੈ।
ਸਲਮਾਨ
ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫ਼ਿਲਮ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਸਲਮਾਨ ਦੀ ਤੂਤੀ ਬੋਲਦੀ ਹੈ। ਸਲਮਾਨ ਦੀਆਂ ਬੀਤੀਆਂ ਕਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਸੋ ਕਰੋੜ ਦੇ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਦੱਸੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੈਸੀ ਦੀ ਹੈਂਕੜ ਅਤੇ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾ ਵੀ ਸੱਤ੍ਹਾ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਸਲਮਾਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟਪਾਥ 'ਤੇ ਸੌਂ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਗੱਡੀ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸੱਤ੍ਹਾ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ? ਇਸ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਤਸਦੀਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੋਗਾ ਕਾਂਡ ਦੁਆਰਾ ਪੁਖ਼ਤਾ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸਲਮਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੱਤ੍ਹਾ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਮੋਗਾ ਦੀ ਨਾਬਾਲਗ ਕੁੜੀ ਦੀ ਜਾਨ ਲਈ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾ ਦੋਵੇਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਵੱਈਆ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸਲਮਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੱਤ੍ਹਾ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਮੋਗਾ ਦੀ ਨਾਬਾਲਗ ਕੁੜੀ ਦੀ ਜਾਨ ਲਈ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾ ਦੋਵੇਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਵੱਈਆ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੋਗਾ ਕਾਂਡ 'ਤੇ ਸੰਸਦੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ  ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਤੇਜ਼ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸਲਮਾਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਵਾਮ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਪਰਖ਼ ਵੀ ਹੋਈ ਹੈ।ਮੌਜੂਦਾ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਿਰ ਲੁੱਟੇ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲੀ ਧਿਰ ਦੀ ਮੂੰਹਜ਼ੋਰ ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਅਵਾਮੀ ਸਿਆਸੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਖੁੱਡੇਲਾਈਨ ਲਾਇਆ ਹੈ।ਜਿੱਥੇ ਇੱਜਤ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਨੂੰ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਖਾਸਾ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਮਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣ ਦੀ ਇੱਜਤ ਨੂੰ ਖਰੀਦਿਆ ਅਤੇ ਵੇਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਇਨਸਾਨ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਸੁਆਲ ਉਠਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਆਖ਼ਰ ਨੁਕਸ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ? ਸਾਡਿਆਂ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਣੀਆਂ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇ ਕੇ ਧਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਇਹ ਉਹੀ ਸਮਾਜ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਪੂਜਣਯੋਗ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਧਿਆਣੀਆਂ ਦਾ ਸੌਦਾ ਕਰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ।ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦਾ ਲਹਿਜ਼ਾ ਅਤੇ ਬਿਆਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਸੁਆਲਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।ਅਕਾਲੀ ਲੀਡਰ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੱਖੜਾ ਨੂੰ ਮੋਗਾ ਕਾਂਡ ਦੀ ਘਟਨਾ ਕੁਦਰਤੀ ਕਰੋਪੀ ਵਰਗੀ ਲਗਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਮੰਤਰੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕੌਣ ਸਮਝਾਵੇ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਬੱਸਾਂ ਨਹੀਂ ਚਲਾਉਂਦੀ ਨਾ ਹੀ ਬੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਟਿਕਟਾਂ ਕੱਟਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੋਗਾ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਜੋਗਿੰਦਰਪਾਲ ਜੈਨ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਪਟਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਦਿੱਤੀ। ਵਿਰੋਧੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਮਸਲੇ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਅਕਲ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਸੁਆਲ ਹੈ ਪਰ ਆਮ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਵੱਖਰਾ ਮਸਲਾ ਹੈ।ਇਸੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਓਰਬਿਟ ਬੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਸਮਝ 'ਤੇ ਸੁਆਲ ਕਰਨੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਜਾਂ ਸੱਤ੍ਹਾ ਪੱਖੀ ਖਾਸੇ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਮੋਗਾ ਬੱਸ ਕਾਂਡ ਦਾ ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰ
ਸਲਮਾਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਵਾਮੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਉਸ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ  ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ਾਂ,ਹਦਾਇਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੋਚ, ਸਮਝ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪੈਂਤੜੇ ਨੂੰ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੋਗਾ ਕਾਂਡ ਨੂੰ ਮੁਕਾਮੀ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਬਣਦੀ ਤਰਜ਼ੀਹ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਦਾਕਾਰ, ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ ਜਾਂ ਹਦਾਇਤਕਾਰ ਨੇ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ ਕਿਉਂ? ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਸਲਮਾਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਗਾਇਕ ਅਭਿਜੀਤ ਫੁੱਟਪਾਥ 'ਤੇ ਸੌਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ।ਕੀ ਇਹ ਦੋਗਲਾ ਰਵੱਈਆ ਨਹੀਂ? ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲਾ ਮੋਗਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਏ ਦਿਨ ਬਲਾਤਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।ਅਭਿਜੀਤ ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੁਲਕ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ? ਅਭਿਜੀਤ ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਵੀ ਠੀਕ ਉਸੇ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ ਜੋ ਗਰੀਬੀ ਨਹੀਂ ਗਰੀਬ ਹਟਾਉ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੋਗਾ ਬੱਸ ਕਾਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਦੀ ਧੀ ਮਾਰੀ ਗਈ ਬੱਸ ਸੱਤ੍ਹਾ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੋਏ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਲਮਾਨ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਨੂੰ ਦਰੜਿਆ ਗੱਡੀ ਸਲਮਾਨ ਦੀ ਅਤੇ ਚਲਾ ਵੀ ਉਹ ਖੁਦ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਂ ਕਿ ਉਹ ਗੱਡੀ ਖੁਦ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਮੋਗਾ ਕਾਂਡ ਦੇ ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਿਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਬਾ ਕੇ ਚੁੱਪ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੋਗਾ ਬੱਸ ਕਾਂਡ ਵਿੱਚ ਸਜਾ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਕਤਲ ਦੀ ਨੈਤਿਕ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਕੌਣ ਲਵੇਗਾ? ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਗੱਲ ਤਾਂ ਹੈ ਕਿ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਰੁਪਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਭੁੱਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।

ਬਿੰਦਰਪਾਲ ਫ਼ਤਿਹ
ਸੰਪਰਕ: 94645-10678

Comments

Popular posts from this blog

ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਬਾਰੇ ਨਵੇਂ ਸਵਾਲ 'ਗਵਾਹ ਦੇ ਫ਼ਨਾਹ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ'

ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਬਾਬਤ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਣਿਆਂ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੀ ਹੈ।ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਪਿੱਛੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਕਾਲੀ ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਨੇ 25,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਗਲ ਲਿਆ ਪੁਲੀਸ, ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜਨੂੰਨੀਆਂ ਦੇ ਜੋ ਵੀ ਹੱਥੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਖੇਤ ਦੀ ਪਹੀ 'ਚ ਮਿਲਿਆ ਜਾਂ ਕਣਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਟਾਂ 'ਤੇ ਜਾਂ ਫ਼ਿਰ ਹਰੀਕੇ ਪੱਤਣ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਪਰ ਕੁਝ ਉਹ ਵੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਦੇ ਦਿਨ ਸਹਿਮ ਦੇ ਸਾਏ ਹੇਠਾਂ ਛਿਪਦੇ ਰਹੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਕਰਫ਼ਿਊ ਜਾਂ ਆਏ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਪੁਲੀਸ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੀ ਬਚੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਜਦ ਕੋਈ ਗੱਲ ਛੇੜਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨੀਝ ਲਾ ਕੇ ਸੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਈ ਨਵੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ  ਕਹਿੰਦਾ ਨਾਵਲ ਅਮਨਦੀਪ ਸੰਧੂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਨਾਵਲ ਦਾ ਨਾਮ "ਰੋਲ ਆਫ਼ ਆਨਰ" ਹੈ। ਨਾਵਲ ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਕਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸੜਕਾਂ, ਗਲੀਆਂ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਇੱਕ ਮਿਲਟਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਪਾੜ੍ਹਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਉੱਤੇ ਹੋ ਰਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦਲਜੀਤ ਅਮੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ...

1857 ਦਾ ਗ਼ਦਰ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ

ਜਤਿੰਦਰ ਮੌਹਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ 1857 ਦੇ ਗ਼ਦਰ ਵੇਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ-ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਮੀਆਂ-ਮਾਰ ਛਾਉਣੀ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਰਾਵੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਰ ਤੋਂ ਇਹਨਾਂ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਜਨਾਲੇ ਨੇੜੇ ਮਾਰ ਕੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਦੱਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਇਹਨਾਂ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਥਾਂ ਗ਼ੱਦਾਰ ਐਲਾਨ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਲੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁਧ ਲੜੇ ਸਨ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸਤਵੰਜਾ ਦੇ ਗ਼ਦਰ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੰਗ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ। ਗ਼ਦਰ ਦੇ ਪੱਖ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਦੋਹੇ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਤਰਕ ਹਨ। ਦਾਅਵਿਆਂ ਅਤੇ ਬੇਦਾਵਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਵਾਰਸਾਂ ਦੀ ਪਾਲਾਬੰਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਾਚਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮੁਕਾਮੀ ਬਗਾਵਤਾਂ ਭਾਰੂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਨਵੇ ਰਾਜ ਬਣ ਰਹੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਦੀ ਦਾ ਸੰਤਾਪ ਝੱਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਮਿਸਲਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਗੀਰਾਂ ਕਾਇਮ ਕਰ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਗੀਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਖਤਿਆਰ ਹੇਠ ਲਿਆਂਦਾ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੇ  ਖਿੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕਬਜ਼ੇ ਹੇਠ ਲੈਣ ਦਾ ਦੌਰ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਦੇਸੀ-ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦਾ ਸੇਕ ਝੱਲਣ ਵਾਲੇ ਖੁਦ ਹਮਲਾਵਰ ਬਣ ਰਹੇ ਸਨ। ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱ...

ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਪਾਸ਼

     ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੱਧੂ    ਪਾਸ਼ ਨੂੰ ਮੈਂ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ , ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਇਹੀ ਪਾਸ਼ ਸੀ ਜਾਂ ਇਹਦੀ ਹਸਤੀ ਕੀ ਸੀ। ਨਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਇਹਦੇ ਲਾਗੇ ਦੇਗੇ ਜਾਂ ਰੁਤਬੇ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੀ। 1972 ਦੀ ਮੋਗਾ ਐਜੀਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦ ਕਾਲਜ ਮੁਡ਼ ਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ ਸੀ, ਮੇਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵੱਲ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਪਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬਡ਼ੇ ਉਮਾਹ ਨਾਲ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਇਹਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ, ਨਕਸਲਬਾਡ਼ੀ ਹੋਣ ਦੀਆਂ, ਸਮਾਜ ਵਿਚਲੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨਾਲ ਇੱਟ ਖਡ਼ਿੱਕੇ ਲੈਣ ਦੀਆਂ। ਇਹਦੇ ਹੌਂਸਲੇ ਤੇ ਗਰਮ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਚਾਅ ਨਾਲ਼ ਦਿੰਦੇ। ਬਡ਼ੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ-ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ; ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਵਧਾ ਘਟਾ ਕੇ ਵੀ। ਹਾਣੀ ਪਾਡ਼੍ਹੇ ਮੈਨੂੰ ਪਾਸ਼ ਦਾ ਹੁਲੀਆ ਹਵਾਲ ਦੱਸਦੇ: ਬਿੱਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਕੁੰਡਲ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਵਾਲ਼, ਦਰਮਿਆਨਾ ਕੱਦ, ਕਾਮਰੇਡੀ ਤਕਰੀਰਾਂ ਤੇ ਖਡ਼ਕੇ ਦਡ਼ਕੇ ਵਾਲੀ ਤੇ ਦਬੰਗ ਮੂੰਹ-ਫੱਟ ਕਵਿਤਾ। ਵਿਚ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਟੋਟਕੇ ਵੀ ਸੁਣਾ ਦਿੰਦੇ। ਚਡ਼੍ਹਦੀ ਜੁਆਨੀ ਦਾ ਲਾਡਲਾ ਕਵੀ ਸੀ – ਪਾਸ਼। ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਕਿ ਇਹ ਨਕੋਦਰੋਂ ਕਪੂਰਥਲੇ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿਚ, ਮੱਲ੍ਹੀਆਂ ਲਾਗੇ, ਪਿੰਡ ਤਲਵੰਡੀ ਸਲੇਮ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਹੈ। ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਨਕੋਦਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ। ਪਰ ਭੱਲ ਇਹਦੀ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਝੰਡੇ ਪੂਰੇ ਬੁਲੰਦੀ ਵਿਚ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਸੱਭ ਪਾਸੇ ਪਾਸ...