ਸਿਆੜ

ਬਿੰਦਰਪਾਲ ਫ਼ਤਿਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਵਿੱਚ ਅਵਾਮ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦਰਮਿਆਨ ਭਰੋਸਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤਾਂ ਹੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇ ਸਰਕਾਰ ਅਵਾਮ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਹੱਲ ਕਰੇ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਿੰਦੀ ਰਹੇ ਕਿਊਂ ਕਿ ਹਰ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਰੋਟੀ, ਕੱਪੜਾ, ਮਕਾਨ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਹੱਕ ਜਿਵੇਂ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤ, ਮੁਫ਼ਤ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਇਸ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੋਂ ਭੱਜਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜਰੂਰ ਕਿਤੇ ਨਾਂ ਕਿਤੇ ਅਵਾਮ ਨੂੰ ਨਰਾਜ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਨਾਂ ਕਿਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਵਾਮ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਦੌਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਇਸ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਅਵਾਮੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਹੱਕ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਚੁੱੱਕੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤਨੋਂ ਮਨੋਂ ਅਤੇ ਧਨੋਂ ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਜੁਟੀਆਂ ਨਜਰ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ ਰੁਝਾਨ ਉੱਘੜਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਵਾਮੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕਾਂ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਉਡਾ ਕੇ ਬੜੀ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਨਾਲ ਅਵਾਮ ਉੱਤੇ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰੇਆਮ ਮਹਿੰਗੇ ਖੇਡ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਕੱਪਾਂ ਉੱਤੇ ਖ਼ਰਚ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਹੁਣ ਬ੍...

ਮਨਦੀਪ ਸੁੱਜੋਂ 2007 ਵਿੱਚ ਜਦ ਮੈਂ ਅਸਟਰੇਲੀਆ ਆਇਆ ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਹੀ ਕੰਮ ਮਿਲ ਗਿਆ । ਕੰਮ ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲਾਂ ਮੈਲਬਰਨ ਦੀ ਪਬਲਿਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਨੇਂ ਅਤੇ ਕੰਮ ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਜਦ ਮੈਂ ਲਾਗਲੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਓੁੱਥੋਂ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸਸੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਗੂੜੇ ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਅਜੀਬੋ ਗਰੀਬ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ । ਫਿਰ ਹੋਲੇ ਹੋਲੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਸ ਕਲਾ ਨੂੰ ਗਰਾਫਿਟੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗਰਾਫਿਟੀ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਅਸਲੀ ਵਾਹ ਓੁਸ ਸਮੇਂ ਪਿਆ ਜਦ ਮੈਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਰੇਲਾਂ ਸਾਫ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਗਰਾਫਿਟੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰੇਲਾਂ ਓੁੱਪਰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੋਧੀ, ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਲਿਖ ਕੇ ਜਾਂ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਕਰ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣੀਂ ਜੋਰਦਾਰ ਭੜ੍ਹਾਸ ਕੱਢਦੇ । ਬੇਸ਼ਕ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਪੇਂਟ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਸਾਰਾ ਕੁੱਜ ਸਾਫ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਅੋਖਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿਓੁਂ ਕਿ ਗਰਾਫਿਟੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰ ਪੱਕੇ ਰੰਗਾਂ (ਅਨੇਮਲ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਓੁਹਨਾਂ ਦਾ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਖਿਲਾਫ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਖਿਲਾਫ ਇੰਝ ਖੁਲ੍ਹੇਆਮ ਲਿਖਣਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਨਣ ਲਈ ਪਰੇਰਿਤ ਕਰ ਗਿਆ । ਗਰਾਫਿਟੀ ਦੀ ਇਹ ਕਲਾ ਜਿਆਦਾਤਰ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਹੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ । ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਰਾਰ ਦਿ...

ਜਤਿੰਦਰ   ਮੌਹਰ ( ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼) 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਸੇਬਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ । ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਮੁਲਕਾਂ , ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਟਿਕਾਣਾ ਲੱਭ ਰਹੇ ਸਨ । ਇਹ ਪਰਵਾਸੀ ਅਮਰੀਕੀ ਨਸਲਵਾਦ ਦਾ ਮੁੱਖ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣੇ ।   ਕਮਿਉਨਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਨਾਬਰੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਫੈਲਣਾ ਅਮਰੀਕੀ ਹਾਕਮਾਂ ਅਤੇ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਘਾਤਕ ਲੱਗਦਾ ਸੀ । ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ' ਸੁਰਖ਼ੇ ' ( Reds )   ਸ਼ਬਦ ਗਾਲ ਵਾਂਗੂੰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ । ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦਹਾਕੇ ' ਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਹੋਰ ਜ਼ੋਰ ਫੜ੍ਹਨ ਲੱਗੀਆਂ । ਆਲਮੀ ਪੱਧਰ ' ਤੇ ਕੌਮੀ ਮੁਕਤੀ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਮਿਲ ਰਹੀ ਸੀ । ਇਸੇ ਕੜੀ ' ਚ ਭਾਰਤੀ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ( ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੇ ਪਰਵਾਸੀ ਸਨ ) ਦੇ ਪੈਂਤੜੇ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਗ਼ਦਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ' ਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਹਰਬਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।   ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਮਲਿੰਗਤਾ ਗ਼ੈਰ - ਕਨੂੰਨੀ ਕਰਾ...